سیصدهزار کیلومتر راه های کشور با ارزشی بیش از 1500 هزار میلیارد تومان شامل 16% راه های شریانی، 13% راه های فرعی و 71% راه های روستایی سالیانه با نرخ حدود 15% رو به اضمحلال است.
از مجموع 293،179 کیلومتر کل راه های کشور (بنا بر آمار سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در سال 1401)، حدود 16 درصد را راه های شریانی و 84 درصد را راه های غیرشریانی تشکیل می دهند که به تفکیک راه های شریانی و غیرشریانی شامل زیربخشهای زیر می شوند:
1 - راه های شریانی: 37،601 کیلومتر (16 درصد)
2- راه های غیرشریانی: 245،969 کیلومتر (84 درصد)
قانون پرتو یا 80 – 20 در شبکه راه های کشور هم گویا قابل ملاحظه است به ترتیبی که حجم اعظمی از بودجه تعمیر و نگهداری راه های کشور صرفا به 20 درصد از کل دارایی ها یا همان شبکه راه های اصلی کشور که راه های شریانی هستند اختصاص پیدا می کند. این مهم بدلیل اهمیت ویژه و نقش اساسی این رده از سلسله مراتب شبکه حمل و نقل در ایجاد دسترسی سریع، آسان و ایمن مسافر و کالا در سطح کشور است. اگر هزینه احداث هر کیلومتر-خط راه با نگاه حداقلی 5 میلیارد تومان در نظر گرفته شود، ارزش دارایی شبکه راه های کشور بالغ بر 1015*1.5 یا 1500هزار میلیارد تومان می باشد که تقریبا معادل تولید ناخالص داخلی سال 1400 کشور جمهوری اسلامی ایران است. بر اساس گزارشهای اولیه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، این سرمایه عظیم ملی سالیانه با نرخ تقریبی 15% رو به زوال است. به عبارتی دیگر سالانه حدود 225 هزار میلیارد تومان از ارزش دارایی شبکه راه های کشور در حال کاسته شدن است. بی تردید حفظ و نگهداری بهینه پیشگیرانه این سرمایه عظیم می بایست جزو اولویت های اصلی متولیان شبکه راه های کشور باشد تا نه تنها بودجه های هنگفت سازمان های مربوطه هدر نرود، بلکه در راستای ارتقای سطح خدمت دهی به کاربران راه از جمله افزایش راحتی سفر، کاهش هزینه استهلاک وسیله نقلیه و ارتقای ایمنی جاده ای گامی رو به تعالی برداشته شود.
گردآورنده: دکتر امیر گلرو
